دلایل خراب شدن لاستیک ماشین و نکات طلایی نگهداری از آن
لاستیک خودرو یکی از اجزای اصلی و حیاتی هر وسیله نقلیه است که وظیفه انتقال نیرو، تعادل و ایمنی در حرکت را بر عهده دارد. اما بسیاری از رانندگان تا زمانی که لاستیک دچار پارگی، ترک یا ساییدگی نشود، به آن توجهی نمی‌کنند. در حالی‌که آشنایی با دلایل خرابی لاستیک و رعایت چند نکته ساده در نگهداری، می‌تواند عمر لاستیک را تا دو برابر افزایش دهد و هزینه‌های سنگین تعویض را کاهش دهد.
۱. فشار باد نامناسب؛ دشمن خاموش لاستیک‌ها
یکی از رایج‌ترین دلایل خرابی لاستیک، تنظیم نبودن فشار باد است. فشار بیش از حد یا کمتر از حد استاندارد، هردو موجب آسیب به بافت لاستیک می‌شوند.
- باد کم: باعث افزایش تماس لاستیک با سطح جاده، افزایش حرارت و ساییدگی زودرس لبه‌های کناری می‌شود.
- باد زیاد: سطح تماس را کاهش داده و موجب ساییدگی وسط لاستیک و کاهش چسبندگی در ترمزگیری می‌شود.
نکته: فشار باد باید هر ماه و به‌ویژه قبل از سفرهای طولانی کنترل شود. میزان دقیق فشار باد (PSI) معمولاً روی ستون درِ راننده یا دفترچه خودرو درج شده است.
۲. تنظیم نبودن فرمان یا میزان نبودن چرخ‌ها
اگر هنگام حرکت فرمان می‌لرزد یا خودرو به یک سمت متمایل می‌شود، احتمالاً مشکل از بالانس یا میزان نبودن چرخ‌هاست. این حالت باعث ساییدگی غیر یکنواخت لاستیک‌ها می‌شود.
نشانه‌ها:
- لاستیک‌های جلو زودتر از عقب ساییده می‌شوند.
- الگوی سایش نامنظم روی سطح آج دیده می‌شود.
- خودرو در سرعت‌های بالا لرزش دارد.
راه‌حل: هر ۱۰ هزار کیلومتر یک‌بار چرخ‌ها را میزان و بالانس کنید.
۳. رانندگی پرشتاب و ترمزهای ناگهانی
شتاب‌های شدید، پیچیدن‌های سریع و ترمزهای ناگهانی باعث گرم شدن بیش از حد لاستیک و کاهش مقاومت آن می‌شوند. این رفتارها نه‌تنها لاستیک را سریع‌تر فرسوده می‌کنند، بلکه خطر ترکیدن لاستیک در سرعت بالا را نیز افزایش می‌دهند.
توصیه: رانندگی آرام و با کنترل، بهترین روش برای افزایش عمر لاستیک و حفظ ایمنی خودرو است.
۴. جاده‌های ناهموار و دست‌اندازهای شهری
برخورد مداوم لاستیک با چاله‌ها و دست‌اندازها، می‌تواند منجر به شکستگی دیواره داخلی یا جدا شدن لایه‌های لاستیک شود.
اگر پس از برخورد شدید متوجه لرزش، صدا یا تغییر شکل لاستیک شدید، حتماً آن را بررسی کنید.
نکته: در جاده‌های ناهموار سرعت را کاهش دهید و از لاستیک‌های با دیواره ضخیم‌تر استفاده کنید.
۵. عمر مفید لاستیک و تاریخ تولید
حتی اگر لاستیک ظاهر سالمی داشته باشد، عمر مفید آن معمولاً بین ۴ تا ۵ سال است. پس از این مدت، لاستیک خاصیت ارتجاعی و چسبندگی خود را از دست می‌دهد و احتمال ترک‌خوردگی یا پارگی افزایش می‌یابد.
تاریخ تولید لاستیک معمولاً با چهار رقم روی دیواره درج می‌شود. دو رقم اول نشان‌دهنده هفته و دو رقم آخر نشان‌دهنده سال تولید هستند.
مثلاً عدد 3822 یعنی هفته ۳۸ سال ۲۰۲۲.
۶. حمل بار بیش از حد
هر لاستیک ظرفیت مشخصی برای تحمل وزن دارد که روی دیواره آن با عددی به‌نام Load Index مشخص می‌شود. اگر بار خودرو از حد مجاز بیشتر شود، لاستیک داغ کرده و ترک برمی‌دارد.
نکته: در خودروهای سواری معمولاً ظرفیت بار لاستیک بین ۸۴ تا ۹۴ است (یعنی حدود ۵۰۰ تا ۶۷۰ کیلوگرم برای هر لاستیک).
۷. استفاده از لاستیک‌های بی‌کیفیت یا تاریخ‌گذشته
لاستیک‌های ارزان یا انبارشده در شرایط نامناسب، به‌سرعت خشک شده و مقاومتشان در برابر گرما و اصطکاک کاهش می‌یابد.
انتخاب برند معتبر با تاریخ تولید جدید، هزینه‌ای هوشمندانه برای حفظ ایمنی است.
توصیه: از خرید لاستیک‌های بدون گارانتی یا با بسته‌بندی مخدوش خودداری کنید.
۸. نور خورشید و دمای بالا
تابش مستقیم آفتاب، به‌ویژه در مناطق گرم، سبب خشک شدن لاستیک و ترک‌های سطحی می‌شود. دمای بالا نیز باعث افزایش فشار داخلی و ترکیدگی می‌گردد.
نکته نگهداری: اگر خودرو برای مدت طولانی پارک می‌شود، حتماً در سایه یا زیر چادر خودرو قرار گیرد.
۹. تماس با مواد شیمیایی و روغن‌ها
ریختن بنزین، روغن موتور یا مواد شوینده قوی روی لاستیک می‌تواند ترکیبات شیمیایی آن را تخریب کند. این مواد باعث نرمی بیش‌ازحد یا خشک شدن لاستیک می‌شوند.
نکته: هنگام شست‌وشوی خودرو از شوینده‌های مخصوص لاستیک استفاده کنید.
۱۰. چرخش ندادن لاستیک‌ها در بازه زمانی منظم
چرخ‌های جلو معمولاً زودتر از عقب ساییده می‌شوند. برای جلوگیری از سایش نامتوازن، باید لاستیک‌ها هر ۸ تا ۱۰ هزار کیلومتر جابجا شوند.
الگوی پیشنهادی جابجایی:
- برای خودروهای دیفرانسیل جلو= چرخ‌های جلو را به عقب و بالعکس جابه‌جا کنید.
- برای خودروهای چهارچرخ محرک = از الگوی ضربدری استفاده شود.
نکات طلایی برای افزایش عمر لاستیک خودرو
- فشار باد را ماهانه تنظیم کنید.
- هر ۸ تا ۱۰ هزار کیلومتر لاستیک‌ها را جابه‌جا کنید.
- هر ۵۰۰۰ کیلومتر میزان فرمان و بالانس چرخ‌ها را بررسی کنید.
- از پارک طولانی‌مدت در معرض نور خورشید خودداری کنید.
- لاستیک‌های جلو و عقب را با برند و سایز مشابه انتخاب کنید.
- در فصول گرم یا سرد، از لاستیک مخصوص همان فصل استفاده کنید.
- در هنگام شست‌وشو از مواد مخصوص تمیزکننده لاستیک استفاده کنید.
- هر ۴ تا ۵ سال لاستیک را حتی در صورت سالم بودن تعویض کنید.
جمع‌بندی
خرابی لاستیک خودرو می‌تواند نتیجه سهل‌انگاری‌های کوچک اما تکراری باشد؛ از فشار باد نامناسب گرفته تا رانندگی پرشتاب یا بی‌توجهی به تاریخ تولید. با رعایت چند نکته ساده می‌توان از هزینه‌های سنگین، خطرات جاده‌ای و مشکلات ناگهانی جلوگیری کرد.
به یاد داشته باشید که لاستیک‌ها تنها نقطه تماس خودرو با جاده هستند؛ پس مراقبت از آن‌ها، مراقبت از جان و سرمایه شماست.
منبع: کاریشو
