گیج فشار؛ چشم بینای صنعت و نگهبان ایمنی در تاسیسات (راهنمای جامع خرید 2025)

آیا تا به حال فکر کرده اید که اگر عقربه های کوچک روی لوله ها نبودند، دنیای صنعت چقدر خطرناک می شد؟ تصور کنید در حال رانندگی با ماشینی هستید که شیشه جلو ندارد و سرعت سنج آن خراب است. این دقیقاً همان وضعیتی است که یک اپراتور خط تولید بدون «گیج فشار» تجربه می کند. در دنیای پرهیاهوی صنعت، جایی که سیالات با قدرت های ویرانگر در حرکت هستند، دانستن اینکه در دل لوله ها چه می گذرد، تفاوت بین «یک روز کاری عادی» و «یک فاجعه تمام عیار» است.

گیج فشار (Pressure Gauge) یا همان پرشر گیج، شاید در ظاهر ساده ترین عضو خانواده ابزار دقیق باشد، اما بدون شک حیاتی ترین آن هاست. از موتورخانه یک ساختمان مسکونی گرفته تا پیچیده ترین راکتورهای هسته ای و سکوهای نفتی، هیچ سیستمی بدون نظارت بر فشار، ایمن نیست. اما در سال ۲۰۲۵، با ورود تکنولوژی های دیجیتال و تغییر استانداردهای جهانی، خرید یک گیج فشار دیگر مثل گذشته ساده نیست.

آیا می دانید تفاوت یک «گیج فشار ویکا» اصل آلمان با نمونه های کپی چینی در چیست؟ آیا می دانید چرا در برخی پروژه ها حتماً باید از «پرشر گیج اشکرافت» با ایمنی بالا استفاده کرد؟ در این مقاله ۳۰۰۰ کلمه ای و فوق العاده جامع، ما در ایشاپ صنعت قصد داریم شما را به یک متخصص تمام عیار در زمینه فشارسنج ها تبدیل کنیم. اینجا خبری از کلی گویی نیست؛ ما ذره بین فنی خود را برمی داریم و به عمق قطعات، برندها و استانداردهای جهانی نفوذ می کنیم.

گیج فشار دقیقاً چیست و چرا قلب تپنده ایمنی است؟

بیایید از پایه شروع کنیم. گیج فشار وسیله ای است که فشار سیال (گاز یا مایع) را اندازه گیری کرده و آن را به صورت آنالوگ (عقربه ای) یا دیجیتال نمایش می دهد. شاید بپرسید چرا با وجود پیشرفت ترانسمیترها و سیستم های مانیتورینگ از راه دور، هنوز هم گیج های عقربه ای مکانیکی پادشاه بازار هستند؟ پاسخ در یک کلمه خلاصه می شود: اعتماد.

یک گیج فشار مکانیکی نیاز به برق ندارد. اگر برق کل کارخانه قطع شود، سیستم کنترل (PLC) خاموش شود و همه چیز از کار بیفتد، گیج فشار همچنان آنجاست و صادقانه فشار داخل مخزن را نشان می دهد. این ویژگی، گیج ها را به آخرین خط دفاعی ایمنی تبدیل کرده است.

مکانیسم عمل؛ جادوی لوله بوردون (Bourdon Tube)

اکثر گیج هایی که در بازار می بینید، از تکنولوژی «لوله بوردون» استفاده می کنند. این تکنولوژی که در اواسط قرن نوزدهم اختراع شد، هنوز هم بی رقیب است. داستان ساده است: یک لوله فلزی خمیده (به شکل C یا فنری) درون گیج قرار دارد. وقتی سیال با فشار وارد این لوله می شود، لوله سعی می کند صاف شود. این حرکت مکانیکی کوچک، توسط چرخ دنده ها تقویت شده و عقربه را می چرخاند.

البته تکنولوژی های دیگری مثل «دیافراگمی» و «کپسولی» هم وجود دارند که در ادامه مقاله و در بخش انتخاب محصول، به طور مفصل به آن ها خواهیم پرداخت تا بدانید کدام یک دوای درد سیستم شماست.

بررسی غول های بازار؛ جنگ کیفیت بین آلمان و آمریکا

وقتی صحبت از خرید گیج فشار می شود، بازار ایران و جهان در تسخیر دو نام بزرگ است: ویکا (WIKA) و اشکرافت (Ashcroft). انتخاب بین این دو، گاهی مثل انتخاب بین بنز و بی ام و سخت می شود. بیایید هر کدام را دقیق بررسی کنیم.

۱. گیج فشار ویکا (WIKA)؛ استاندارد جهانی دقت

شرکت ویکا آلمان، بزرگترین تولیدکننده ابزار دقیق مکانیکی در جهان است. شعار آن ها “Part of your business” است و واقعاً هم همینطور است؛ تقریباً محال است وارد موتورخانه یا کارخانه ای شوید و لوگوی آبی رنگ ویکا را نبینید. برای برسی و خرید و رفتن به دسته بندی گیج فشار ویکا کلیک نمایید .

چرا گیج فشار ویکا محبوب است؟

تنوع بی نظیر: از گیج های ۴ سانتی متری ارزان قیمت برای پمپ های آب خانگی گرفته تا گیج های فوق دقیق تست (Test Gauge) برای آزمایشگاه ها، ویکا همه را تولید می کند.

کیفیت ساخت یکنواخت: فرقی نمی کند گیج را در آلمان بخرید یا از نمایندگی ویکا در ایران؛ استاندارد ساخت و جوشکاری قطعات داخلی (Movement) با ربات های دقیق انجام می شود که احتمال گیر کردن عقربه را به صفر می رساند.

مدل های افسانه ای: مدل ۲۳۲.۵۰ (تمام استیل) و مدل ۲۱۳.۵۳ (برنجی روغنی) پرفروش ترین گیج های تاریخ صنعت هستند که در ایشاپ صنعت همیشه موجود است.

۲. پرشر گیج اشکرافت (Ashcroft)؛ میراث دار مخترع بزرگ

ادوارد اشکرافت، کسی بود که حق اختراع لوله بوردون را در آمریکا ثبت کرد. بنابراین وقتی یک پرشر گیج اشکرافت می خرید، در واقع دارید از مخترع اصلی خرید می کنید. محصولات اشکرافت به «جان سختی» معروف هستند.

ویژگی های متمایز اشکرافت:

سیستم پلاس (Plus! Performance): یکی از نوآوری های اشکرافت، سیستمی است که لرزش عقربه را بدون نیاز به روغن گلیسیرین مهار می کند. این برای صنایعی که نمی خواهند روغن در گیج باشد (مثل صنایع غذایی) عالی است.

ایمنی سالید فرانت (Solid Front): اشکرافت در زمینه ایمنی اپراتور پیشرو است. طراحی بدنه گیج های ایمنی این شرکت به گونه ای است که دیواره ای ضخیم بین صفحه مدرج و لوله بوردون قرار دارد. اگر لوله منفجر شود، تمام فشار از پشت گیج خارج می شود و شیشه توی صورت اپراتور خرد نمی شود.

راهنمای تخصصی خرید؛ ۷ فرمان برای انتخاب گیج فشار مناسب

رسیدیم به مهم ترین بخش مقاله. بسیاری از خرابی های زودرس، نه به خاطر کیفیت بد گیج، بلکه به خاطر انتخاب اشتباه مدل است. به عنوان یک خریدار حرفه ای، باید قبل از تماس با ایشاپ صنعت، پاسخ این ۷ سوال را بدانید.

فرمان اول: رنج فشار (Pressure Range) و قانون طلایی

بزرگترین اشتباه خریداران، انتخاب رنج فشار دقیقاً مساوی با فشار کاری است.

قانون طلایی: رنج گیج باید حدود ۲ برابر فشار کاری نرمال شما باشد.

چرا؟ چون عقربه گیج بهترین عملکرد و بیشترین دقت را در «یک سوم میانی» صفحه دارد. اگر فشار سیستم شما ۱۰ بار است، هرگز گیج ۱۰ بار نخرید؛ چون عقربه همیشه به انتهای صفحه چسبیده و فنر بوردون خیلی زود خسته (Fatigue) می شود. برای فشار ۱۰ بار، گیج ۱۶ بار یا حتی ۲۵ بار انتخاب کنید.

فرمان دوم: جنس متریال (Wetted Parts)

سیالی که وارد گیج می شود چیست؟ آب؟ روغن؟ یا اسید سولفوریک؟

آلیاژ برنج (Brass): برای آب، هوا و روغن های غیر خورنده. ارزان و پرکاربرد (مثلاً در گیج فشار ویکا مدل ۱۱۱.۱۰).

استنلس استیل (Stainless Steel 304/316): برای اکثر فرآیندهای صنعتی، صنایع غذایی و شیمیایی ملایم (مدل ۲۳۲.۵۰ ویکا).

مونل (Monel): مخصوص آب دریا و محیط های نمکی.

هستلوی (Hastelloy): برای گازهای ترش و اسیدهای بسیار خورنده.

نکته: اگر سیال شما بسیار خورنده است اما بودجه خرید گیج هستلوی را ندارید، می توانید از «دیافراگم سیل» (Diaphragm Seal) استفاده کنید که در ادامه توضیح می دهیم.

فرمان سوم: نوع اتصال (Connection)

گیج را چطور می خواهید نصب کنید؟

اتصال از زیر (Bottom Connection): رایج ترین حالت برای نصب روی لوله.

اتصال از پشت (Back Connection): معمولاً برای نصب روی تابلوهای کنترل (Panel Mount) استفاده می شود.

سایز رزوه: استانداردهای رایج در ایران ۱/۲ اینچ (برای صفحه ۱۰ و ۱۶ سانت) و ۱/۴ اینچ (برای صفحه ۶ سانت) هستند. نوع رزوه معمولاً NPT (مخروطی) یا G/BSP (استوانه ای) است. دقت کنید که این دو به هم نمی خورند!

فرمان چهارم: اندازه صفحه (Dial Size)

اپراتور از چه فاصله ای باید گیج را بخواند؟

صفحه ۴ و ۵ سانت: برای فیلترهای کوچک و تجهیزات آزمایشگاهی.

صفحه ۶.۳ سانت (۲.۵ اینچ): سایز استاندارد برای پمپ ها و کمپرسورها.

صفحه ۱۰ سانت (۴ اینچ): محبوب ترین سایز صنعتی. خوانایی عالی و دقت بالا.

صفحه ۱۶ سانت (۶ اینچ): برای جاهایی که گیج در ارتفاع نصب شده و باید از پایین دیده شود.

فرمان پنجم: خشک یا روغنی؟ (Liquid Filling)

آیا لوله یا دستگاه شما لرزش دارد؟ اگر پاسخ مثبت است، حتماً باید «گیج روغنی» بخرید.

روغن داخل گیج (که معمولاً گلیسیرین یا سیلیکون است) دو کار انجام می دهد:

۱. عقربه را در برابر لرزش ثابت نگه می دارد تا بتوانید عدد را بخوانید.

۲. قطعات متحرک داخلی را روغن کاری کرده و از سایش آن ها جلوگیری می کند.

نکته: اگر دمای محیط خیلی پایین است (زیر ۲۰- درجه)، گلیسیرین یخ می زند و باید از روغن سیلیکون استفاده کنید.

فرمان ششم: کلاس دقت (Accuracy Class)

چقدر خطا برای شما قابل قبول است؟

دقت گیج ها به صورت درصدی از کل رنج (Full Scale) بیان می شود.

کلاس ۱.۶ یا ۲.۵: برای کارهای عمومی (مثل پمپ آب).

کلاس ۱.۰: استاندارد صنعتی (گیج های صفحه ۱۰ سانت ویکا معمولاً کلاس ۱ هستند). یعنی در یک گیج ۱۰۰ بار، حداکثر ۱ بار خطا وجود دارد.

کلاس ۰.۵ یا ۰.۲۵: مخصوص گیج های تست و کالیبراسیون.

فرمان هفتم: ویژگی های ایمنی

برای فشارهای بالا (بالای ۲۵ بار) یا گازهای خطرناک، حتماً باید از گیج های ایمن (Safety Pattern) استفاده کنید. این گیج ها دارای شیشه نشکن (Safety Glass) و دریچه انفجار در پشت (Blow-out back) هستند.

مقایسه سریع برندهای ویکا و اشکرافت

ویژگی / برند	گیج فشار ویکا (WIKA)	گیج فشار اشکرافت (Ashcroft)
کشور سازنده (اصالت)	آلمان (Germany)	آمریکا (USA)
نقاط قوت اصلی	تنوع بی‌نظیر مدل‌ها، دقت ساخت بالا، موجودی فراوان در بازار	دوام فوق‌العاده (Ruggedness)، ایمنی بالا، تکنولوژی Plus! (ضد لرزش)
محصول پرفروش	مدل ۲۳۲.۵۰ (تمام استیل) و ۲۱۳.۵۳ (روغنی برنجی)	سری ۱۲۷۹ (Duragauge) و سری ۱۰۰۹
بهترین کاربرد	صنایع عمومی، ماشین‌سازی، پتروشیمی، آزمایشگاه‌ها	محیط‌های با لرزش شدید، سکوهای نفتی، شرایط سخت محیطی
رنج قیمتی	بسیار متنوع (از اقتصادی تا گران‌قیمت)	معمولاً در رده متوسط رو به بالا (Premium)

گیج دیافراگمی و کپسولی؛ وقتی لوله بوردون کم می آورد

همیشه نمی توان از گیج های معمولی لوله بوردون استفاده کرد. گاهی شرایط خاص است:

۱. فشارهای بسیار پایین (میلی بار):

لوله بوردون برای فشارهای زیر ۶۰۰ میلی بار حساسیت کافی ندارد. در اینجا از گیج فشار کپسولی استفاده می کنیم. در این مدل، دو صفحه فلزی موج دار به هم جوش داده شده اند که با کمترین فشار باد می کنند. این گیج ها برای اندازه گیری فشار گاز مشعل ها یا کوره ها حیاتی هستند (مثل سری ۶ ویکا).

۲. سیالات چسبناک و کریستالی:

اگر سیال شما قیر، چسب، شکلات یا فاضلاب غلیظ باشد، وارد لوله بوردون شده و آن را کیپ می کند. راه حل چیست؟ گیج دیافراگمی.

در این مدل، یک پرده فلزی (دیافراگم) بین سیال و مکانیزم گیج قرار می گیرد. فشار به دیافراگم وارد می شود و دیافراگم نیرو را به عقربه منتقل می کند. سطح دیافراگم صاف است و سیال نمی تواند جایی گیر کند.

مشکلات رایج و عیب یابی؛ چرا گیج من خراب شد؟

ما در واحد تعمیرات ایشاپ صنعت روزانه با گیج های خرابی مواجه می شویم که می توانستند سال ها بیشتر کار کنند. بیایید قاتلان گیج فشار را بشناسیم:

۱. لرزش عقربه:

اگر عقربه گیج مدام می لرزد و روی یک عدد ثابت نمی شود، دلیل آن ارتعاش لوله یا پمپ است.

راه حل: استفاده از گیج روغنی (گلیسیرین).

۲. ضربه قوچ (Water Hammer):

اگر عقربه کج شده یا به دور محور خود پیچیده است، نشانه باز شدن ناگهانی شیر و ورود ضربه فشار است.

راه حل: نصب یک قطعه ارزان قیمت به نام «اسنابر» (Snubber) یا محافظ اورپِشر در ورودی گیج.

۳. سیاه شدن روغن داخل گیج:

اگر روغن داخل گیج زرد یا سیاه شده، یعنی دمای سیال یا محیط بسیار بالا بوده و روغن سوخته است.

راه حل: استفاده از سیفون (Syphon) یا برج خنک کننده (Cooling Tower) بین لوله و گیج برای کاهش دما.

۴. ثابت ماندن عقربه روی صفر یا ماکزیمم:

این یعنی لوله بوردون پاره شده یا تغییر شکل دائمی داده است.

راه حل: متاسفانه این گیج قابل تعمیر نیست و باید تعویض شود. حتماً در خرید بعدی رنج فشار را بالاتر انتخاب کنید.

لوازم جانبی که عمر گیج را ۱۰ برابر می کنند

یک متخصص واقعی، گیج فشار را «لخت» نصب نمی کند! استفاده از تجهیزات جانبی (Accessories) هزینه کمی دارد اما عمر گیج را بیمه می کند. تمام این اقلام در فروشگاه ایشاپ صنعت موجود هستند:

منیفولد (Manifold) یا شیر زیر گیج: به شما اجازه می دهد بدون خاموش کردن کل خط، گیج را باز کرده و سرویس یا تعویض کنید.

سیفون (Siphon): لوله ای پیچی شکل که برای بخار استفاده می شود. بخار در این لوله مایع می شود و نمی گذارد حرارت مستقیم به گیج برسد. برای بویلرها الزامی است.

دیافراگم سیل (Diaphragm Seal): واسطه ای بین گیج و سیال. برای مواد اسیدی، ویسکوز یا دمای بالا عالی است. می توانید بدنه دیافراگم را از جنس تفلون یا هستلوی انتخاب کنید و یک گیج استیل معمولی روی آن ببندید تا هزینه کاهش یابد.

تشخیص گیج فشار ویکا و اشکرافت اصل از تقلبی

این بخش را با دقت بخوانید، چون سودجویان در کمین هستند.

۱. کیفیت چاپ صفحه: در مدل های اصلی، چاپ اعداد بسیار شفاف و دقیق است. در مدل های کپی، معمولاً رنگ لوگو کمی مات است یا فونت ها استاندارد نیستند.

۲. شماره سریال: گیج های ویکا دارای شماره سریال و تاریخ تولید هستند که روی صفحه یا بدنه حک شده است.

۳. وزن: گیج های اصلی به دلیل استفاده از آلیاژهای باکیفیت و بدنه ضخیم تر، معمولاً سنگین تر از نمونه های تقلبی هستند.

۴. قیمت: هیچ ارزانی بی دلیل نیست. اگر قیمتی که دریافت کردید نصف قیمت بازار بود، شک نکنید که با یک محصول “High Copy” طرف هستید.

ما در ایشاپ صنعت به شما این اطمینان را می دهیم که تمام محصولات ویکا و اشکرافت موجود در انبار، مستقیماً از منابع معتبر تامین شده و دارای ضمانت اصالت کالا هستند.

چرا ایشاپ صنعت؟ (مزایای خرید از ما)

خرید تجهیزات ابزار دقیق فقط رد و بدل کردن کالا و پول نیست؛ بلکه آغاز یک تعهد است. چرا صدها شرکت معتبر نفت، گاز، پتروشیمی و صنایع غذایی ایشاپ صنعت را انتخاب می کنند؟

جامعیت انبار: ما فقط فروشنده یک مدل خاص نیستیم. انبار ما شامل هزاران مدل گیج فشار خشک، روغنی، استیل، برنجی، دیافراگمی و کپسولی از برندهای برتر دنیاست. شما دست خالی برنمی گردید.

مشاوره فنی مهندسی: تیم فروش ما متشکل از مهندسین باتجربه است. ما قبل از فروش، شرایط فرآیند شما را می پرسیم و بهترین گزینه فنی (و نه لزوماً گران ترین) را پیشنهاد می دهیم.

سرعت در تامین: ما می دانیم که توقف خط تولید چقدر پرهزینه است. سیستم لجستیک ما طوری طراحی شده که سفارشات در سریع ترین زمان ممکن به سراسر ایران ارسال شوند.

قیمت رقابتی: با حذف واسطه ها، ما تلاش می کنیم تجهیزات اورجینال را با منصفانه ترین قیمت به دست مصرف کننده برسانیم.

اجازه ندهید فشار از کنترل خارج شود!

آیا برای پروژه جدید خود نیاز به لیست قیمت دارید؟ آیا یکی از گیج های کارخانه خراب شده و دنبال جایگزین دقیق هستید؟ یا شاید فقط نیاز به مشاوره دارید تا بدانید کدام برند برای کار شما بهتر است؟

کارشناسان ایشاپ صنعت آماده پاسخگویی به شما هستند. همین حالا تماس بگیرید و تجربه ای متفاوت از خرید تجهیزات ابزار دقیق داشته باشید.

راه های ارتباطی با ما:

مشاوره تلفنی و استعلام قیمت: ۰۲۱۴۱۷۲۰۰۰۰ (پاسخگویی سریع)

ارتباط از طریق ایمیل: eshopsanat@gmail.com

خرید حضوری و بازدید از محصولات: تهران، خیابان مطهری، خیابان علی اکبری، خیابان صحاف زاده، پلاک ۵۸، واحد ۴

وب سایت رسمی و فروشگاه آنلاین: ای شاپ صنعت