چه تفاوتی میان روغن گیربکس خودرو و واسکازین وجود دارد؟
معرفی اولیه روغن گیربکس و واسکازین
تعریف روغن گیربکس
روغن گیربکس یکی از اجزای کلیدی سیستم انتقال قدرت در خودرو است که به انتقال انرژی از موتور به چرخ‌ها کمک می‌کند. این روغن با کاهش اصطکاک، دما و سایش در قطعات گیربکس، عمر مفید سیستم را افزایش می‌دهد.
تعریف واسکازین
واسکازین، که بیشتر در سیستم‌های انتقال قدرت خودروهای سنگین یا تجهیزات صنعتی استفاده می‌شود، روغنی است با خواص مقاومتی بیشتر در برابر فشار و حرارت بالا. این ماده مخصوص سیستم‌های دیفرانسیل و گیربکس‌های سنگین طراحی شده است.
تفاوت اصلی میان روغن گیربکس و واسکازین
تفاوت عمده این دو ماده در کاربرد و ترکیب شیمیایی آن‌ها است. روغن گیربکس معمولاً برای خودروهای سبک با گیربکس‌های دستی و اتوماتیک استفاده می‌شود، در حالی که واسکازین برای خودروهای سنگین و ماشین‌آلات صنعتی طراحی شده است.
- کاربرد:
- واسکازین: معمولاً در سیستم‌های گیربکس دستی (دنده‌ای) استفاده می‌شود. هدف آن کاهش اصطکاک بین دنده‌ها، جلوگیری از سایش و خنک کردن قطعات داخلی است.
- روغن گیربکس (ATF): بیشتر برای گیربکس‌های اتوماتیک طراحی شده است. این روغن علاوه بر کاهش اصطکاک، در سیستم هیدرولیک گیربکس نیز نقش مهمی دارد و عملکرد‌های مختلفی مثل انتقال نیرو و کنترل فشار روغن را مدیریت می‌کند.
- ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی:
- واسکازین: معمولاً غلیظ‌تر است و ویسکوزیته (گرانروی) بیشتری دارد. این خاصیت برای محافظت از دنده‌ها در برابر فشار بالا و جلوگیری از سایش مورد نیاز است.
- روغن گیربکس اتوماتیک (ATF): رقیق‌تر از واسکازین است و برای عملکرد هیدرولیکی طراحی شده است. این روغن باید روانکاری مناسب را فراهم کند و همزمان باعث انتقال نیرو در سیستم‌های اتوماتیک شود. پس هنگام خرید روغن گیربکس به نوع آن باید توجه ویژه ای داشت.
- مواد افزودنی:
- واسکازین: مواد افزودنی برای مقاومت در برابر فشار بالا (EP) و جلوگیری از زنگ‌زدگی دارد.
- روغن گیربکس (ATF): دارای مواد افزودنی خاصی است که علاوه بر روانکاری، به انتقال حرارت، جلوگیری از کف‌کردن روغن، و حفظ عملکرد در دماهای مختلف کمک می‌کند.
- دمای عملکرد:
- واسکازین معمولاً برای دماهای پایین‌تر و فشارهای مکانیکی طراحی شده است.
- روغن گیربکس اتوماتیک باید توانایی عملکرد در دماهای بالاتر و شرایط هیدرولیکی پیچیده را داشته باشد.
اگرچه هر دو نوع روغن وظیفه‌ی روانکاری را دارند، واسکازین برای گیربکس‌های دستی مناسب است، در حالی که روغن ATF برای گیربکس‌های اتوماتیک استفاده می‌شود و کاربردهای پیچیده‌تری دارد. انتخاب روغن مناسب برای خودرو بسته به نوع گیربکس و توصیه سازنده خودرو اهمیت زیادی دارد.
نقش و اهمیت روغن گیربکس در خودرو
وظایف اصلی روغن گیربکس
- کاهش اصطکاک: به حداقل رساندن ساییدگی قطعات متحرک.
- خنک‌سازی سیستم: کاهش دمای ناشی از اصطکاک.
- تمیز نگه‌داشتن قطعات: جلوگیری از تجمع آلودگی‌ها.
انواع روغن گیربکس
- روغن‌های معدنی: روغن گیربکس معدنی از پالایش نفت خام به دست می‌آید و دارای ساختاری ساده‌تر است. این روغن به دلیل گرانروی طبیعی‌اش و قیمت مناسب، بیشتر در خودروهای قدیمی یا گیربکس‌های دستی استفاده می‌شود.
- مزایا: قیمت پایین، سازگاری با گیربکس‌های قدیمی.
- معایب: طول عمر کمتر، عملکرد محدود در دماهای شدید.
- روغن‌های سنتتیک: روغن گیربکس سنتتیک به صورت شیمیایی تولید می‌شود و برای عملکرد بهتر در دماهای بالا و پایین طراحی شده است. این نوع روغن در گیربکس‌های اتوماتیک و خودروهای مدرن کاربرد دارد.
- مزایا: مقاومت بالا در دماهای شدید، طول عمر بیشتر، کارایی بهتر.
- معایب: قیمت بالاتر نسبت به روغن معدنی.
نقش و اهمیت واسکازین در خودرو
وظایف واسکازین
- تحمل فشار بالا: برای سیستم‌هایی که در معرض فشار زیاد هستند.
- کاهش دما در دیفرانسیل: کنترل حرارت در سرعت‌های بالا.
انواع واسکازین
- واسکازین سنگین: واسکازین سنگین دارای ویسکوزیته (گرانروی) بالا است و برای گیربکس‌ها و دیفرانسیل‌هایی که تحت فشار و بار زیاد کار می‌کنند، مانند ماشین‌آلات سنگین و کامیون‌ها، مناسب است. این نوع واسکازین لایه محافظتی ضخیم‌تری ایجاد می‌کند و مقاومت بیشتری در برابر سایش و فشار دارد.
- کاربرد: تجهیزات صنعتی، خودروهای سنگین و شرایط کاری سخت.
- مزایا: مقاومت بالا در برابر فشار و حرارت، عمر طولانی‌تر.
- واسکازین نیمه‌سنگین: واسکازین نیمه سنگین ویسکوزیته متوسطی دارد و بیشتر برای خودروهای سبک‌تر یا شرایطی که نیاز به روانکاری با فشار متوسط است، استفاده می‌شود. این نوع واسکازین تعادل خوبی بین روانکاری و صرفه‌جویی در مصرف انرژی ایجاد می‌کند. برای خرید روغن دنده (واسکازین) برای خودرو سواری باید به گرانروی و غلظت آن دقت ویژه ای داشت.
- کاربرد: خودروهای سواری و ماشین‌آلات با بار متوسط.
- مزایا: روانکاری مناسب، کاهش اصطکاک، کاربرد گسترده.
مقایسه کاربردهای روغن گیربکس و واسکازین
کاربرد روغن گیربکس بیشتر در خودروهای سبک و مسافری دیده می‌شود، در حالی که واسکازین عمدتاً در ماشین‌آلات صنعتی و کامیون‌ها استفاده می‌شود.
تفاوت در ساختار شیمیایی و ترکیب روغن گیربکس و واسکازین
روغن گیربکس دارای ترکیباتی برای کاهش اصطکاک و روانکاری قطعات است، اما واسکازین با افزودنی‌هایی برای مقاومت در برابر فشار بالا تولید می‌شود.
تفاوت در نوع خودروهای استفاده‌کننده از این دو ماده
خودروهای سبک
اغلب از روغن گیربکس برای گیربکس‌های دستی و اتوماتیک استفاده می‌کنند.
خودروهای سنگین
واحدهای سنگین مانند کامیون‌ها و اتوبوس‌ها نیاز به واسکازین دارند.
علائم نیاز به تعویض روغن گیربکس
- سخت شدن تعویض دنده.
- صدای غیرطبیعی از گیربکس.
- کاهش عملکرد خودرو.
علائم نیاز به تعویض واسکازین
- افزایش صدای دیفرانسیل.
- کاهش روانکاری و ایجاد حرارت بالا.
- سایش بیش از حد قطعات.
تأثیرات استفاده از روغن یا واسکازین نامناسب
استفاده از مواد نامناسب می‌تواند به افزایش استهلاک، کاهش کارایی سیستم و در نهایت، هزینه‌های تعمیر بالا منجر شود.
نکات مهم در انتخاب روغن گیربکس مناسب
- بررسی مشخصات خودرو.
- انتخاب بر اساس نوع گیربکس.
- توجه به استانداردها و گریدها.
نکات مهم در انتخاب واسکازین مناسب
- توجه به نوع خودرو.
- تطبیق با دمای محیط و شرایط کاری.
- مشورت با متخصصان فنی.
زمان تعویض روغن گیربکس و واسکازین
زمان مناسب تعویض بسته به نوع خودرو و شرایط کاری متفاوت است، اما معمولاً در دفترچه راهنمای خودرو مشخص شده است.به طور میانگین زمان تعویض روغن گیربکس خودرو های سواری بین 40000 الی 50000 کیلومتر است و برای خودرو های سنگین و نیمه سنگین هر 20000 الی 40000 متناسب با نوع واسکازین باید تعویض گردد.
نتیجه‌گیری: کدام یک برای خودروی شما مناسب‌تر است؟
انتخاب میان روغن گیربکس و واسکازین به نوع خودرو، شرایط کاری و توصیه‌های تولیدکننده بستگی دارد. برای خودروهای سبک از روغن گیربکس و برای ماشین‌آلات سنگین از واسکازین استفاده کنید. برای تهیه و خرید انواع روغن گیربکس می توانید به فروشگاه روغن موتور پارس مراجعه نمایید.
سوالات متداول
- آیا می‌توان روغن گیربکس را به جای واسکازین استفاده کرد؟
خیر، هر کدام برای کاربردهای مشخصی طراحی شده‌اند و جایگزینی آن‌ها توصیه نمی‌شود. - چگونه می‌توان فهمید که روغن گیربکس نیاز به تعویض دارد؟
علائمی مانند سخت شدن تعویض دنده و صداهای غیرعادی نشان‌دهنده نیاز به تعویض است. - واسکازین مناسب خودروهای سواری است؟
واسکازین عمدتاً برای خودروهای سنگین و دیفرانسیل‌ها استفاده می‌شود و برای خودروهای سواری مناسب نیست. - آیا می‌توان از روغن گیربکس سنتتیک برای خودروهای قدیمی استفاده کرد؟
بله، اما باید مشخصات فنی خودرو را بررسی کنید. - هر چند وقت یک‌بار باید واسکازین را تعویض کرد؟
بسته به نوع خودرو و شرایط کاری، معمولاً هر 35,000 تا 50,000 کیلومتر.
