روش‌های تکثیر، کاشت و آبیاری درخت گردو در نژاد های مختلف
درخت گردو یکی از باارزش‌ترین درختان میوه‌دار دنیاست که علاوه بر محصول خوراکی مغذی، چوب باکیفیتی هم دارد. تکثیر و پرورش این درخت نیازمند آگاهی دقیق از شرایط آب و هوایی، نژاد مناسب، روش‌های کاشت و آبیاری اصولی است. در این مقاله به‌صورت جامع و مرحله‌به‌مرحله، تمام نکاتی که برای کاشت و نگهداری از درخت گردو لازم است را بررسی می‌کنیم.
تکثیر درخت گردو
درخت گردو را می‌توان از دو روش اصلی تکثیر کرد:
۱. تکثیر از طریق بذر (جنسی)
در این روش، بذر گردو (مغز داخل پوست سبز) پس از خشک شدن کاشته می‌شود. برای موفقیت در این روش، نیاز به تیمار سرمایی (سرمادهی) است تا جوانه‌زنی صورت گیرد. بذرها باید به مدت ۴ تا ۶ هفته در دمای ۴ درجه سانتی‌گراد نگهداری شوند.
مزایا:
- ارزان و ساده
معایب:
- درختان حاصل ممکن است ویژگی‌های ژنتیکی متفاوتی داشته باشند.
- دیر بارده می‌شوند (گاهی تا ۸ سالگی)
۲. تکثیر از طریق پیوند (روی پایه بذری)
در این روش، ابتدا نهال‌هایی از بذر گردو رشد می‌کنند و پس از یک سال، پیوند از یک رقم تجاری مرغوب به آنها زده می‌شود.
انواع روش‌های پیوند:
- پیوند شکمی (T-Budding)
- پیوند اسکنه‌ای
- پیوند شکافی
مزایا:
- درختانی با خصوصیات یکنواخت
- باردهی سریع‌تر
- مقاومت بیشتر به آفات و بیماری‌ها
کاشت درخت گردو
انتخاب مکان مناسب
گردو به فضای زیادی برای رشد نیاز دارد. برای هر نهال باید فاصله ۸ تا ۱۰ متر در نظر گرفته شود.
آماده‌سازی زمین
- شخم عمیق: تا عمق ۱ متر برای تسهیل رشد ریشه
- افزودن کود دامی پوسیده: ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم در گودال کاشت
- خاک مناسب: شنی-رسی با زهکشی خوب، pH حدود ۶.۵ تا ۷.۵
زمان کاشت
بهترین زمان کاشت نهال گردو، فصل پاییز بعد از ریزش برگ‌ها یا اواخر زمستان تا اوایل بهار قبل از بیدار شدن درختان است.
مراحل کاشت:
- حفر گودالی به عمق ۸۰ سانتی‌متر و قطر ۶۰ سانتی‌متر
- ریختن خاک اصلاح‌شده و مخلوط با کود دامی
- قرار دادن نهال تا محل طوقه
- محکم کردن خاک و آبیاری اولیه کامل
آبیاری درخت گردو
گردو درختی نیمه‌مقاوم به کم‌آبی است اما در سال‌های ابتدایی رشد و دوره میوه‌دهی، نیاز آبی بالایی دارد.
نکات آبیاری:
- در سال اول: هفته‌ای ۲ تا ۳ مرتبه (بسته به فصل و دما)
- در سال‌های بعد: ۱۰ تا ۱۵ روز یک‌بار (بیشتر در تابستان)
- حجم آب: برای درخت بالغ، حدود ۸۰ تا ۱۰۰ لیتر در هر نوبت
- بهترین روش: آبیاری قطره‌ای یا حوضچه‌ای با کنترل میزان آب
نکته: آبیاری بیش‌ازحد موجب پوسیدگی ریشه و کاهش کیفیت محصول می‌شود.
شرایط آب و هوایی مناسب
درخت گردو نیاز به آب و هوای معتدل دارد. تحمل گرمای زیاد و سرمای بیش‌ازحد را ندارد. بنابراین در نظر داشته باشید اگر تصمیم به خرید گردو دارید، محصول استان هایی را خریداری کنید که شرایط آب و هوایی مناسب تری برای رشد درخت آن داشته اند. همچنین اگر می خواهید نهال گردو خریداری کنید نیز بهتر است آن را در شرایط مناسب نگهداری کنید.
شرایط ایده‌آل:
- تابستان‌های گرم و خشک
- زمستان‌های سرد ملایم (بدون یخ‌زدگی شدید)
- ارتفاع از سطح دریا: بین ۱۰۰۰ تا ۲۵۰۰ متر
- نیاز سرمایی: حدود ۷۰۰ تا ۱۵۰۰ ساعت دمای زیر ۷ درجه سانتی‌گراد برای شکستن خواب جوانه‌ها
مناطق مناسب در ایران:
- استان‌های همدان، چهارمحال و بختیاری، کردستان، کرمانشاه، لرستان، آذربایجان غربی، البرز، تهران، زنجان و خراسان شمالی
بررسی نژادها و ویژگی مغز گردو
در ایران و جهان نژادهای مختلفی از گردو کشت می‌شوند که هرکدام ویژگی خاصی دارند. در ادامه برخی از مهم‌ترین نژادها را معرفی می‌کنیم:
۱. چندلر (Chandler)
- مبدا: آمریکا
- مغز: درشت، روشن، پرچرب
- ویژگی: باردهی بالا، مناسب برای کشت اقتصادی
- درخت: نیمه‌کوتاه با شاخ و برگ متراکم
۲. فرانکت (Franquette)
- مبدا: فرانسه
- مغز: با کیفیت، رنگ روشن، مقاوم به کپک
- ویژگی: مقاوم به سرمای دیررس بهاره
- درخت: دیرگل با رشد متوسط
۳. پدرو (Pedro)
- مبدا: آمریکا
- مغز: متوسط، روشن، خوش‌طعم
- ویژگی: مناسب مناطق با تابستان کوتاه
- درخت: کوچک و مناسب باغات متراکم
۴. زودگل ایرانی
- مبدا: بومی ایران (همدان، تویسرکان)
- مغز: پر، کمی تیره، روغنی
- ویژگی: شروع باردهی سریع، مناسب برای مناطق سرد
- درخت: مقاوم و دیررس
۵. لارا (Lara)
- مبدا: آمریکا
- مغز: بسیار درشت، پوست نازک
- ویژگی: زودبارده و پرمحصول
- درخت: رشد قوی با تاج باز
نکات کلیدی برای موفقیت در پرورش گردو
- از خرید نهال‌های بی‌کیفیت یا ناشناخته خودداری کنید.
- خاک را سالانه آزمایش کرده و کمبود عناصر را با کودهای مناسب جبران کنید.
- در سال‌های اولیه مراقب آفات و بیماری‌ها به‌ویژه کرم خراط و لکه باکتریایی باشید.
- با هرس صحیح، نور را به داخل تاج درخت برسانید و باردهی را بالا ببرید.
جمع‌بندی
کاشت و پرورش درخت گردو اگرچه نیاز به صبر و دقت دارد، اما با انتخاب نژاد مناسب، کاشت اصولی، آبیاری صحیح و رعایت شرایط اقلیمی می‌تواند منبع درآمدی پایدار و پرسود باشد. با توجه به ارزش بالای مغز گردو در بازار داخلی و صادرات، باغ‌داری گردو یکی از گزینه‌های ارزشمند کشاورزی در ایران محسوب می‌شود. شما می توانید برای خرید گردو و مغز گردو از طریق وبسایت هایی مانند بامزی (bamzzi.ir) اقدام کنید.
